HAPIT NA matapos ang tuig ug aniay halapad nga perspektibo gikan sa inyong magsusulat nga nagpuyo sa kabukiran sa Mindanao. Ako lang ning personal nga opinyon ug di nako ikasakit kun inyo kong kastigoon kay di ta pareha og hunahuna. Kay sa tinuod lang, baliktad sa ginapalabas sa martir sa prensa sa America, si Maria Ressa, bisag asa sa nasud … ug ang buot ipasabot nako sa Pilipinas, pwede kang magsikasika bisan sa Presidente, mamakak sa statistics sa mga nangamatay ug ipasangil ni sa extra-judicial killing ug mobyahe ngadto sa New York aron modawat og prestihiyosong ganti isip usa sa han-ay sa mga Personahe sa Tuig kuno.
Apan labaw sa tanan, makauli ka nga sama kagawasnon sa kalanggaman tungod kay, dili sama sa Estados Unidos kun diin ginakulong o ginamultahan o kombinasyon ginapriso-ginapamulta ang mga maglikaylikay ug magdumili sa pagbayad og buhis, sa Pilipinas ang Presidente pa gyud ang magwarning nimo sa pag-areglar sa imong mga obligasyon sa buhis kay kun dili…na ambot lang. Hah, kausa kaniadto sa akong kinabuhi, tungod sa lunod-patay nakong pagsuporta kang Mayor Digong Duterte, ang iyang kalaban sa politika ningmando sa BIR sa rehiyon sa paghiling sa akong mga rekord sa pagbayad og buhis. Gipatawag ko sa opisina sa BIR aron imbestigahon.
Akong gihangyo ang Assistant Regional Director sa BIR sa pagtambong samtang ang revenue examiner ninghimo sa iyang trabaho nga giorder sa politiko. Segun sa record, ang akong nabayran mokabat og P32,000. Ang buotan nga ARD ning-order sa examiner sa pagkuha og kopya sa ITR sa tag-iya sa pinakadakong mall sa Davao City niadtong panahona. Nadiskubrihan nga mas dako ang akong nabayad nga buhis kay sa maong negosyante. Klaro kaayo nga pamwerhisyo ni nako. Idugang ang mga kaso sa libelo nga gisang-at sa mga korte batok kanako apan kining tanan wa mosampong sa akong baba ug wa mopugong kanako sa pagsulat bahin sa kamatuoran.
Apan si Pres. Rodrigo R. Duterte way interes nga mohatag og bug-at nga warning kang Maria Ressa sama sa iyang gihimo ngadto kang Lucio Tan, Manny Pangilinan, ug sa Mighty Corporation tungod sa ilang pag-ipsot sa buhis. Pero bilib ko kaayo kang Ressa kay iyang nabawog ang isyu gikan sa balayranan sa buhis ngadto sa isyu nga hulga sa kagawasan sa pagpahayag ug dayon ningdaog og ganti nga daghan kaayo ang nagtinguha.
Ang nakaanindot kay nakig-areglo ang MC ug ningbayad og P30-bilyon, si Tan ningbayad og P7-bilyon ug si Pangilinan nakaihi sa iyang pantalon ug ningdalidali og uli sa mga telecom frequency sa Cure nga libre human ningsaad si Duterte nga magpadala og mga BIR examiner sa sunod buntag human sa iyang warning kun magpadayon si Manny sa iyang pag-insister nga magpabayad og P3-bilyon kay refund kuno sa mga spectrums. Sa sinultihan pa ni Sec. Sonny Dominguez, “walay gustong makigkarambola sa iyang numero unong kolektor sa buhis – si Presidente Duterte”.
Ang ikaduha nga maayong katikaran mao ang pagpasar sa Tax Reform for Acceleration and Inclusion. Segurado nga mohatag ni og mas dako nga pundo para sa BUILD BUILD BUILD program sa gobyerno ug mopaluag sa kahimtang sa 85% sa mga nagasalig lang sa sweldo. Ang nakaparat kay tungod sa ekstra nga kwarta nga gastoonon, kadtong nakabenepisyo niini ningbuylo dayon og palit og mas daghan pa kay sa ilang ginapalit kaniadto ug ningresulta ni sa P140-bilyon nga giindyeksyon ug nagtuyoktuyok sa ekonomiya. Di ko eksperto sa ekonomiya apan sa akong tan-aw ang presyo sa mga palaliton ningsaka tungod sa kakulang sa suplay sama sa bugas humay. Si Sonny ninghimo sa iyang homework apan si Sec. Manny Pinol ug ang National Food Authority (o kun kinsa man ang in-charge niini) dili makamando sa bagyo nga mohunong og baha sa mga humayan samtang way nag-atiman sa NFA ug nagbantay sa nagkagamay nga stock sa bugas humay.
Ang mas grabe pa gyud nga gihimo sa mga rice trader mao ang pagtago ug pagpugong sa suplay sa bugas aron dili kini makaabot sa mga baligyaanan ug hangtud karon wa gihapon sila masiloti sa ilang mga pagtinonto. Idugang dinhi ang halos dili makontrol nga presyo sa gasolina ug deisel ug nalubong ta sa kalapokan kun diin ang nadugang nga gahum sa pagpamalit sa mga kabus nailog ra sa implasyon o pagsaka sa presyo. Mao nay nakaparat.
Kinahanglan ang programa sa BUILD BUILD BUILD ipursige ug maayo kaayo nga ang Presidente ug ang iyang economic team wa batia og kahasol sa mga hulga sa welga ug deestabilisasyon. Sa susamang panahon, ang baligyaanan gibaha og humay samtang ang sugnod ug petrolyo ningtiurok gikan sa taas nga presyo nga tag $86 kada bariles padulong sa ubos nga tag $50 kapin kada bariles. Ang di maayo kay ang mga tag-iya sa mga paktorya sa mga de-lata hilum kaayo bisan og determinadong nagainsister og taas nga presyo. Mao sab ang mga kompaniya sa kuryente ug tubig sa Metro Manila nga bisan og usa lang ka sentimo ang tubo sa dolyar, otomatik nga mopataas sa ilang presyo. Ug tungod kay Disyembre karon ug ang mga lingganay sa Pasko nagatilingtiling, ang MWSS ningpataas sa iyang presyo ug ning-esplikar sa rason niini bisan og wa pangutan-a.
Ang dugang maayo nga katikaran mao ang pagbisita ni Pres. Xi Jinping nga gitagaan og dugang kahulugan sa pinermahanay sa daghang Memo of Agreement ug mga pasalig. Nagdala si Presidente XI og gasa nga duha ka tulay sa Pasig River. Opkors ang mga banko sa China abli na sa pagpahulam og dolyar o Renmimbi nga ubos kaayo og interes. Apan gipangutana ko sa akong barbero: “Di ba nag-awas-awas man ang mga pundo sa mga banko ug mga institusyon sa pinansya sa Pilipinas, nganong di man manghulam sa lokal nga pundo?” Tama. Kun buot hunahunaon, kun Peso ang hulamon, di maapil ang balor sa utang sa lukso-lukso sa balor sa dolyar.
Eureka! nganong di ni maoy himoon! Ang makapanganga-sa-baba ug makapasiga-sa-mata nga hitabo nga mitay-og sa hawanan sa Kongreso mao ang kalit nga pagpalagpot kang Speaker Pantaleon “Bebot” Alvarez isip haring gangis sa Kamara de Representante. Ang mao nga kudeta, segun sa pagtuo sa tanan, gipangulohan ni Davao City Mayor Inday Sara, anak sa Presidente. Giyabo si Bebot gikan sa posisyon nga gamhanan ug gipulihan siya ni kanhi Pres. Gloria Macapagal Arroyo sa pamaagi nga makapahingangha hangtud karon. Dautan kini kun dili man ngil-ad nga tilimad-on para kang Bebot nga hari kanhi sa Ubos nga Balay Balaoranan, apan kasaulogan sa daghang magbabalaod, usa kanila ang iyang kaniadto suod nga higala nga si Rep. Tonyboy Floirendo, nga gipangkuhaan sa ilang mga pundo sa Distrito ug mga chairmanship sa mga committee sa Speaker pa si Bebot.
Apan ang ngil-ad nga katikaran nga nagatuyhakaw sa kasamtangan mao ang panagbangi tali sa Kongreso ug sa Executive Department tungod sa gialegar nga pagsuksok og mga item sa badyet nga gihimo kuno ni Secretary of Budget and Management Ben Diokno. Si House Majority Leader Rolando Andaya naghimo og mga dramadrama bahin sa mga pagpasibo sa badyet nga alang kang Sen. Panfilo Lacson may-ong kaayo sa PDAF. Ang mitsa sa kontrobersiya mao ang nadiskubrihan nga di makiangayong paggahin og P5-bilyon kapin para kang kanhi Speaker Alvarez, P3-bilyon kapin para kang kanhi Majority Leader Rodolfo Farinas ug P2-bilyon kapin para sa ex-Congressman ug karon Cabinet Sec. Karlo Nograles. Ug dayon sa kaulahian, naay mga bag-ong alokasyon nga ‘nadiskubrihan’ para sa mga nagkalainlaing proyekto nga misteryoso kaayo nga igganti ngadto sa usa ka contractor nga way lisensya.
Ang kahibulongan nahimo pa nga mas kahibulongan. Ang Kamara de Representante ningpatawag kang Secretary Diokno aron maghatag og katin-awan apan namaltratar ang iyang dignidad sa mga magbabalaod kay nagtuo ko nga gipalabi pa sa mga magbabalaod ang pagpostura atubangan sa telebisyon kaysa ayuson ang badget.
Ang problema sa Balay ni Gloria kay nagpatulogtulog sa badyet ug ninghimo sa pinakasayon ug tinapolan nga buhat nga mao ang pagpasar sa kasamtangang 2018 badyet. Kun basihan ang lista sa mga proyekto nga tuyo iimplementar sa 2019 dunay dakong panginahanglan sa pagrebyu ug pagbalido sa 2018 badyet. Angay sab nga di kalimtan ni Andaya ug Arroyo nga daghan ang mga kongresista nga gihikawan sa ilang badyet para sa ilang mga proyekto samtang si Alvarez pa ang Speaker. Ang Executive Department pinaagi sa DBM ug sa Kongreso ningpadali unta sa proseso sa pag-adjust sa badyet aron mohaum sa pangkinatibuk-ang panginahanglan sa 2019 apan ang pagkagusto sa dramadrama ug pagpakita og abilidad nga labaw pa sa uban atubangan sa telebisyon mao ang giatiman aron pagpaburot sa ilang ulo ug garbo.
Andam unta si Presidente Duterte nga mopatawag og special session para sa badyet apan mora og nagmagahi si Andaya ug Arroyo ug ningdako na gyud ang ulo nga ningresulta sa pagtratar sa tanang sugyot gikan sa Palasyo nga insulto sa ilang gahum ug posisyon.
Kundili pa kini paigo nga kangil-ad, asa pay mas ngil-ad sa proseso sa pagpangita sa 3rd telco. Gikan sa taas nga numero nga 15 ka lokal ug langyaw nga operator sa telecom nga intresado mga moapil sa bidding sa pagpili sa 3rd Telco, sa adlaw sa bidding tulo ra gyud ang ningpartisipar. Sa tulo duha ang gidiskwalipika dayon. Usa ka kaso nga nagkwestyon sa pagkabalido sa prangkisa sa Mislatel ug ang kalit nga pagkausab sa interpretasyon sa kahulogan sa termino nga “regional operations” sa Term of Reference sa bid nasang-at na karon sa Korte Suprema.
Tungod kay tua na sa korte di na ko modugang pa og komentaryo. Akong gilauman nga ang Department of Information and Communications Technology mohunong sab og isyu og mga pamahayag nga mora og siya ang abogado sa Mislatel hangtud nga ang kaso madesisyonan sa Korte Suprema. Usab, balik ta sa Ubos nga Balay Balaoranan. Ang Committee on Franchises nag-una-una sa Korte Suprema ug ning-aprubar sa prangkisa sa Mislatel. Apan lagi mao man sab nay naandan sa Kamara. Hulaton na lang nato ang desisyon sa Korte.
Gawas lang og naa pay mahitabo nga makatay-og gikan karon ug sa Bag-ong Tuig, makaingon ko nga ang 2018 maayo nga tuig. Ang mga kampana sa Balangiga giuli na, salamat sa inato nga diplomasiya ni Presidente Duterte; ug ang korona sa Miss Universe ningbalik sa Pilipinas sa ikaupat nga higayon! Salamat sa intelihente ug maanyag nga Catriana Gray.
Malipayong Pasko ug Bulahang Bag-ong Tuig!
(Jun Ledesma)
20
